SPECIAL EDITION 2022: ท่อพีอีคืออะไร? ความรู้แน่นๆ เกี่ยวกับท่อ HDPE ที่ผู้ใช้งานควรรู้

ท่อเอชดีพีอี (HDPE) หรือท่อพลาสติกพีอีชนิดความหนาแน่นสูงกลายเป็น Talk of the Town และเป็นวัสดุที่หลายกลุ่มอุตสาหกรรมกลุ่มลูกค้า ทั้งหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ที่ยอมรับและใช้งานทั่วโลกในทุก ๆ ประเทศมานับเป็นเวลาหลายสิบปี ซึ่งประเภทท่อต่าง ๆ ก็ค่อย ๆ ถูกเปลี่ยนตามกาลเวลารวมถึงการพัฒนาของเทคโนโลยี ตั้งแต่ยุคท่อเหล็ก ท่อ GRP ท่อPVC จนมาถึงยุคท่อ HDPEที่ล้วนประกอบไปด้วยคุณสมบัติเชิงข้อได้เปรียบ เทียบกับท่อชนิดอื่น ๆ ทั้งเชิงเศรษฐศาสตร์สังคม และสภาพแวดล้อม แก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกภาคส่วน

ท่อเอชดีพีอีชนิดความหนาแน่นสูง คือท่อพลาสติกโพลิเอทิลีนที่มีค่าความหนาแน่นสูง สีดำ มัน วาวมีคุณสมบัติ (characteristic) ที่แข็ง แต่ยืดหยุ่นโค้งงอได้ โดยพอลิเอทิลีนคอมพาวนด์สําหรับผลิตท่อน้ําดื่ม หรือพลาสติกที่ผลิตมาจากสารตั้งต้นของปริโตเลียม(petroleum) มาตรฐานเลขที่ มอก. 2559 –2554 จำหน่ายโดยซัพพลายเออร์ 2รายหลัก ประกอบด้วย IRPC/PTT และ SCG  โดยราคาวัตถุดิบจะขึ้นหรือลงตามราคาน้ำมันเป็นหลักซึ่งก็จะผันผวน (price fluctuates) จากสภาวะเศรษฐกิจโลกถ้าหากพูดถึงราคาช่วงนี้ ท่อ HDPE ก็จะแพงที่สุดในช่วง3 ปีที่ผ่านมา จากแรงกระแทกของวิกฤตสงครามยูเครน-รัสเซีย น้ำมันก็ถูกปรับขึ้นไปด้วย รวมถึงอัตราเงินเฟ้อที่สูงขึ้น เม็ดพลาสติกพีอีชั้นคุณภาพPE100 มีความมัน วาว เนื้อพลาสติกจึงเสริมประสิทธิภาพในการไหลผ่านของน้ำ(flow rate) ให้เร็วขึ้นโดยที่มีแรงดันน้อย ที่สำคัญ ยังไร้สารพิศเจือปนและเคมีตกค้างเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (environmentally friendly) ท่ามกลางยุคธุรกิจสีเขียว(green economy)

หลังจากผ่านกระบวนการผลิต ขึ้นรูปรีดท่อ ด้วยวิธี Extrusion แล้วกลายเป็นสินค้าสำเร็จรูป จากนั้น ท่อ HDPE ถูกนำมาทดสอบตามมาตรฐานมอก.982-2556หรือ ท่อพอลิเอทิลีนสําหรับน้ําดื่ม ซึ่งถูกควบคุมการผลิตและคุณภาพสินค้าโดยโรงงานผลิตในประเทศ ที่มีชื่อเสียง ซึ่งมักจะเห็นผ่านตราเครื่องหมายการค้า แบรนด์SR, TAP, TGG อื่น ๆ ประกอบด้วยรายละเอียดขนาดเส้นผ่าศก.ท่อ ชั้นคุณภาพ (PE)ชั้นรับแรงดัน(PN) ตั้งแต่ PN6-PN25 มีหลายขนาดตั้งแต่ 20-1200 มิลลิเมตร นิยมใช้มากที่สุดตั้งแต่ 0.25-10 นิ้วสำหรับงานเกษตร และ 4-20นิ้ว สำหรับงานวางท่อประปา ขุดกลบฝังใต้ดินสามารถรับแรงดันได้ดีทั้ง PE80 และ PE100 แต่ชั้นคุณภาพ PE100จะสามารถฝังดินได้ลึกกว่า PE80

ในขณะเดียวกัน PN คือความสามารถในการรับแรงดันน้ำอาทิเช่น PN6 สามารถรับแรงดันน้ำได้ไม่เกิน 6 บาร์ หรือ PN10 สามารถรับแรงดันน้ำไม่เกิน 10 บาร์ โดยส่วนใหญ่แล้วหากถูกใช้งานในหน่วยงานราชการดัง อย่างการประปาส่วนภูมิภาค (กปภ.) หรือเป็นที่รู้จักกันดีครื่องหมายแสตมป์บนท่อ“PWA” และ การประปานครหลวง (กปน.)“MWA” ผู้ผลิตทุกรายจะต้องทดสอบความดันน้ำ (pressure test) โดยผลที่ออกมากจากโรงงาน จะต้องไม่มีการรั่วซึมทั้งสิ้น

จุดเด่นของท่อพีอีดังกล่าวคือความน้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายสินค้าง่าย ขดเป็นท่อม้วน (50,100เมตร) และตัดเป็นท่อท่อน (6,12,15 เมตร) ได้ ทนสภาพภูมิอากาศได้ดี ทั้งบนดินและใต้ดิน ทนต่อการกัดกร่อนอายุการใช้งานนานถึง 50 ปี นานกว่าท่อ PVCหลายเท่าถูกใช้เป็นท่อเมนหลัก และเมนรองในระบบน้ำ และยังเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมประกอบกับการใช้งานที่มีประสิทธิภาพสำหรับผู้ใช้งานที่ประสงค์ที่จะประหยัดต้นทุนลดเวลาการซ่อมแซม นอกจากข้อดีของท่อแล้ว วิธีเชื่อมต่ออุปกรณ์ยังมีความคงทนและสะดวกรวดเร็วกว่าท่อ PVC ที่ไม่ต้องใช้การต่อท่อด้วยกาวรอท่อให้แห้งถึงจะติด ซึ่งท่อ HDPE สามารถใช้วิธีเชื่อมแบบสวมอัด (compression) หรือสวมล็อคโดยมือ หรือประแจขันฝาได้เลย ติดตั้งสะดวกรวดเร็วมากที่สุดเพียงแต่ใช้กับขนาดท่อไม่เกิน 4นิ้ว รับแรงดันไม่เกิน 10 บาร์ อีกวิธีที่นิยมคือการเชื่อมชนด้วยความร้อน(butt-fusion) ที่ผู้รับเหมาเลือกใช้สำหรับการวางท่อประปาฝังดินเพราะทนการรั่วซึมได้ดีกว่า ถึงแม้ว่าจะใช้เวลาเชื่อมนานกว่า และอีกหลายหลายวิธีอย่าง ซอคเก็ตฟิวชั่น (socket fusion) และ อิเล็คโทรฟิวชั่น (electrofusion)

ท่อ HDPE ยังมีลูกเล่นหรือลักษณะภายนอกที่ถูกต่อยอด หรือประยุกต์ใช้ให้มีความทันสมัยขึ้นหรือเป็นความแตกต่างด้านสินค้า (product differentiation)เพื่อเพิ่มความโดดเด่นในการใช้งาน ที่เห็นในไม่กี่ปีที่ผ่านมา เช่นท่อเอชดีพีอีผนังสองชั้น (double layer)โดยมีลักษณะผิวสีด้านนอก สีฟ้า และสีด้านใน สีดำล้วน เป็นการใช้งานสำหรับท่อประปาชนิดแรงดันสูงหรือ ท่อลอนโพลิเอทิลีนเสริมเหล็ก (SRPE) แบรนด์โปรไพพ์ (PROPIPE) กลายเป็นสินค้าที่จดอนุสิทธิบัตรครองสิทธิ์บัญชีนวัตกรรมกับสำนักนวัตกรรมแห่งชาติ(NIA) โดยสวทช. ของบริษัท SR PE GROUP โรงงานผลิตท่อ HDPE นับเป็นเวลา8 ปี ตั้งแต่บริษัทฯ ริเริ่มวิจัยและพัฒนา และได้นำพื้นฐานความรู้และข้อดีเชิงเทคนิคของพลาสติกHDPE มาผสมผสานกับคุณสมบัติของเหล็ก

มุมมองสุดท้ายในส่วนของราคา ราคาท่อHDPE ก็ถือว่าอยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ไม่ได้ถูกมาก แต่ไม่แพงขึ้นอยู่กับขนาด, PN, PE ที่เลือกใช้ ขนาดยิ่งเล็กราคายิ่งถูก หรือถ้าแรงดันยิ่งสูง ก็จะยิ่งแพง อย่างไรก็ตาม ชั้นคุณภาพ PE จะตายตัวไปเลยว่า PE100 ราคาถูกกว่า PE80 ด้วยความที่ผนังท่อมีชั้นที่บางกว่า

อย่างไรก็ตามการเลือกใช้งานประเภทท่อ ไม่ว่าจะเป็น HDPE หรือชนิดอื่น ทั้งหมดขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของรูปแบบโครงสร้างความยากง่ายในการก่อสร้าง ประเภทการก่อสร้าง งบประมาณ และอื่น ๆ อีกมากมายทุกงานโครงการในทุก ๆ หน่วยงานจึงพิจารณาจากรายละเอียดแบบการก่อสร้างก่อนเป็นลำดับความสำคัญแรกและท่อเอชดีพีอี ก็เป็นหนึ่งในวัสดุที่ หากตอบโจทย์ในรูปแบบงานนั้น ๆก็เป็นตัวเลือกแรกในการแนะนำให้ใช้